Grzesiek Racinowski

"Żydzi w Greifenhagen"

Data prezentacji: 23 lutego, godzina 18:45

Greifenhagen nie było „żydowskim miasteczkiem”. Raczej miejscem, w którym Żydzi przez kilka wieków egzystowali w sąsiedztwie „prawowitych” obywateli miasta. Byli grupą niewielką (stanowili ok. 0,81% Kreis Greifenhagen), lecz widoczną. Wielu jej przedstawicieli prowadziło dochodowe biznesy w centrum miasta, zamieszkiwali największe kamienice przy Bissmarckstrasse i Bergweg – na „wzgórzu bogaczy”.

Kres ich wolności przyszedł wraz z wyborami parlamentarnymi 1933 i triumfem narodowych socjalistów. W kolejnych latach naziści stopniowo ograniczali im prawa obywatelskie, nakładając kolejne zakazy i restrykcje. Podczas Nocy Kryształowej, w mieście widoczne były te same obrazki, co w tysiącu miejsc na terenie III Rzeszy. Spalono tutejszą synagogę, zniszczono kirkut oraz wywłaszczono Żydów z ich mieszkań i sklepów.

Apogeum nastąpiło jednak dopiero w lutym 1940 r., gdy Żydzi z Greifenhagen zostali wywiezieni do obozów znajdujących się w Generalnym Gubernatorstwie (na wschodzie dzisiejszej Polski).

Ten akt zakończył dzieje pomorskich Żydów. W 1945r. Greifenhagen „przemieniło się” w Gryfino, a dotychczasowych niemieckich mieszkańców zastąpili osadnicy z Polski. Tutejsza żydowska społeczność nie doczekała się więc po wojnie wspomnienia, upamiętnienia, ani choćby refleksji.

Grzegorz Racinowski jest dziennikarzem, który przez półtora roku szukał śladów po greifenhaskich Żydach. W cyklu artykułów, publikowanych na łamach „Gazety Gryfińskiej”, otworzona została tkanka społeczna, losy omawianej grupy oraz spuścizna, która cały czas widoczna jest przy gryfińskich ulicach. O wszystkim tym opowie podczas tegorocznego festiwalu.