8. Gryfiński Festiwal Miejsc i Podróży - Włóczykij

Tymoteusz Wiktor KrĂłl - "Wilamowice"

niedziela 23.02.2014 godz. 13:00 - GryfiĹski Dom Kultury

Wilamowice to maĹe miasto zaĹoĹźone w XIII wieku przez osadnikĂłw germaĹskiego, lecz bliĹźej nieokreĹlonego pochodzenia. Przez blisko 800 lat utrzymali oni swojÄ odrÄbnÄ toĹźsamoĹÄ, jÄzyk i strĂłj, m.in. przez endogamiÄ do ktĂłrej skĹaniali siÄ z powodu znacznie wyĹźszego niĹź w przypadku mieszkaĹcĂłw okolicznych wsi, ich statusu majÄtkowego. W 1808 roku Wilamowianie wykupili siÄ z poddaĹstwa, a w 1818 miejscowoĹÄ otrzymaĹa prawa miejskie. Wilamowianie charakteryzowali siÄ duĹźÄ mobilnoĹciÄ i przedsiÄbiorczoĹciÄ. Byli handlarzami i podrĂłĹźowali ze swoimi towarami do wielu miast europejskich, takich jak StambuĹ, WiedeĹ, region Voralberga, Berlin, ParyĹź, Moskwa, KrakĂłw. Ich odrÄbnoĹÄ podkreĹlaĹ szczegĂłlnie strĂłj, ktĂłrego najwiÄkszy rozkwit przypada na przeĹom XIX i XX wieku, a takĹźe jÄzyk. MieszkaĹcy Wilamowic posĹugiwali siÄ jÄzykiem wilamowskim bÄdÄcym dziĹ wedĹug jÄzykoznawcĂłw prawdopodobnie najstarszym Ĺźywym jÄzykiem germaĹskim. W 1945 roku zabroniono uĹźywania strojĂłw i jÄzyka wilamowskiego, osoby ktĂłre siÄ do owego zakazu nie dostosowaĹy byĹy surowo karane. Wielu Wilamowian zostaĹo wysĹanych do obozĂłw powojennych na terenie Polski oraz na Ural i Sybir. KilkadziesiÄt rodzin wysiedlono i wyrzucono na bruk, nie zapewniajÄc im Ĺźadnego lokum. Kobiety noszÄce stroje publicznie rozbierano a stroje niszczono i palono. Oprawcami byli mieszkaĹcy okolicznych wsi, ktĂłrzy uznali Wilamowian za NiemcĂłw. Mimo tych wielu przeĹladowaĹ, Wilamowianie po 1990 roku zaczÄli wracaÄ do korzeni i dziĹ znĂłw istnieje grupa ludzi, ktĂłra kultywuje tradycje, strĂłj i jÄzyk. Najbardziej Ĺźywym i kontynuowanym niemal nieprzerwanie od co najmniej 150 lat jest wielkanocny i weselny zwyczaj Ĺmiergustu, ktĂłry mimo iĹź wystÄpowaĹ takĹźe i u innych grup etnograficznych, staĹ siÄ dziĹ jednym z symboli kultury wilamowskiej.

» powrót «

Prezentacje na Włóczykiju 2014